W dobie internetu i elektronicznych mediów społecznościowych świat nie jest znowu tak ogromny jak się komuś może wydawać. A ludzie, szczególnie gdy łączy ich pasja i wspólne zainteresowania, mogą komunikować się na elektronicznej autostradzie w błyskawiczny sposób.
Nie było tak zawsze. Na początku ostatniej dekady XX wieku, zaledwie kilka miesięcy po runięciu Muru Berlińskiego (co w samo w sobie było cezurą oddzielającą dwie polityczne epoki), a kilka lat po opuszczeniu grupy Marillion przez jej charyzmatycznego frontmana, Fisha (co dla fana progresywnego rocka było cezurą jeszcze ważniejszą), do moich rąk trafiła przesyłka z Wielkiej Brytanii. Jej nadawcą był Kev Rowland, który nadesłał mi jeden z pierwszych numerów prowadzonego przez siebie fanzinu o nazwie Feedback poświęconego szeroko rozumianej muzyce progresywnej. Feedback powstał na bazie newslettera RockSIG (Rock Special Interest Group) organizacji Mensa. Jego pierwsze wydanie ukazało się w październiku 1988 roku i miało 28 stron. Numer szósty, który wylądował w swojej skrzynce na listy miał już 60 stron, a w środku znalazło się mnóstwo interesujących recenzji najnowszych albumów ze świata prog rocka. Dziś trudno to sobie wyobrazić: fanziny, niezależne czasopisma, druk z powielacza, wysyłka pocztowa, klejenie znaczków na kopertę…Takie to były czasy. I śmiem twierdzić, że dzięki takim ludziom jak Kev oraz dzięki takim publikacjom jak Feedback progresywny gatunek, a szczególnie propagacja wiedzy na jego temat, mogła rozwijać się w najlepsze.
A było o czym i o kim pisać. Wbrew powszechnemu przekonaniu rock progresywny nie zniknął z mapy świata wraz z pojawieniem się punk rocka i pomimo braku zainteresowania komercyjnych mediów nie powstrzymano fali tworzenia się nowych zespołów i powstawania nowej muzyki. Gatunek wypadł wprawdzie z medialnego mainstreamu, lecz na szczęście nigdy nie skończyło zapotrzebowanie na tego typu muzykę.
Kierowany przez Rowlanda fanzin Feedback szybko stał się jednym z najbardziej znanych, popularnych i wpływowych magazynów branżowych. W sumie ukazało się ponad 80 numerów i przetrwał on praktycznie do 2006 roku, kiedy to Kev przeprowadził się ze swojej rodzinnej Anglii do Nowej Zelandii, gdzie mieszka do dziś i wcale nie myśli o muzycznej emeryturze – do dziś należy m.in. do grona stałych recenzentów portalu MLWZ.PL.
Czas, w którym funkcjonował Feedback był pod wieloma względami wyjątkowy i gdy wydawało się, że minął już bezpowrotnie, renomowana oficyna wydawnicza Gonzo Multimedia wydała książkę zatytułowaną „The Progressive Underground Vol. I”, która zawiera wszystkie recenzje płytowe Keva, które zostały opublikowane w jego fanzinie w latach 1991-2006. Podtytuł „Tom 1” wskazuje na to, że będą kolejne części tego wydawnictwa (Volumeny II i III ukażą się jeszcze w tym roku), a niniejsza, gruba, licząca 300 stron książka obejmuje alfabetycznie artystów od litery A do H (konkretnie od grupy A.C.T. po Husbanda, Gary’ego Husbanda).
Pierwszy tom książki „The Progressive Underground” zawiera przedmowę Stuarta Nicholsona z grupy Galahad oraz, na tylnej okładce, komentarze Grega Spawtona (Big Big Train) i Clive’a Nolana (Arena, Pendragon). Wewnątrz kilkaset recenzji płyt, z których niektóre na trwałe przeszły do historii gatunku, inne zostały już trochę zapomniane, a ogromna większość z nich przyczyniła się do tego, że wychowuje się na nich już drugie, a nawet i trzecie pokolenie słuchaczy. Książkę tę najlepiej traktować jako swoisty przewodnik po neoprogresywnym gatunku. Dzięki temu wydawnictwu można ponownie odkryć wspaniałe płyty wspaniałych zespołów i przekonać się, że progresywny rock naprawdę nigdy nie umarł, tylko po prostu przeszedł z mainstreamu do podziemia.
Gdzie można nabyć tę cenną publikację? „The Progressive Underground” najlepiej zamówić bezpośrednio u wydawcy Gonzo Multimedia: http://www.gonzomultimedia.co.uk/search/product_details/16151/Kev_Rowland-The_Progressive_Underground_Vol_1.html
lub też w sklepie Amazon: https://www.amazon.co.uk/Progressive-Underground-One-Kev-Rowland/dp/1908728841/
Poniżej przedstawiam wykaz artystów, których znajdziecie w Tomie 1: A.C.T., Abarax, Abbfinoosty, Abel Ganz, Abiogenesi, Acid Mother Gong, Adachi Kyodai, Addison Project, AD Infinitum, Advent, Aelian, Aesculus Hipp, After, After Crying, After The Fall, After@All, Afterglow, Agarta, Ageness, Agent Cooper, Ajalon, Jan Akkerman, Alaska, Albion, Al-Bird, Alias Eye, Alien On My Mind, Alientar, Alkemy, Daevid Allen, Daevid Allen & Russell Hibbs, Amarok, The Amber Light, Ambervoid, Amorphis, Anabis, Anathema, Andeavour, Robert Andrews, Anekdoten, Animator, Annalist, Anyone's Daughter, Arachnes, Aragon, Archetype, Ardency, Areknames, Arena, Ark, Arkus, Artension, ARZ, Asgard, Ashada, Asia, Astralasia, Ataraxia, Aton's , A Triggering Myth, Atria, Attica, At War With Self, Ausia, Axiom, Kevin Ayres, Ayreon, Marvin Ayres, Marvin Ayres + Peter Gomes, Azazello, Max Bacon, Vladimir Badirov, Frank Balestracci, Band of Rain, Peter Banks, Barclay James Harvest Featuring Les Holroyd, Barrock, Colin Bass, Adrian Belew, Believe, Robert Berry, Beyond The Labyrnith, Big Big Train, Black Bonzo, Black Bonzo, Blackfield, Black Jester, The Black Noodle Project, Tim Blake, Blow Up Hollywood, Blurt, Blyndsyde, Tomas Bodin, Jean Pascal Boffo, Bolt, The Bond, Andrew Booker, Christian Boule, Tim Bowness, Brassé, Brighteye Brison, Broadcast, Brother Ape, Budderfly, Tim Burness, Maryen Cairns, Cairo, California Guitar Trio, Laurent Calomne, Robert Calvert, Carpathia Project, The Carpet Knights, Carptree, Cashmere, Casino, Cast, Castarnac, Casual Affair, Marc Catley & Geoff Mann, Catweazle, Centrozoon, Cerebus Effect, Chain, Dennis Chambers, Jeff Berlin, David Fiuczynski, T. Lavitz, Chandelier, Chaos Code, Cherno, Chroma Kay, Circus, Cirkus, Citizen Cain, Citriniti, Cleopatra's Needle, Cliffhanger, Climate of Earth, Cloudscape, The Coenobite, Collage, Colorstar, Colosseum, Colt, Coltsfoot, Concerto Moon, Conqueror, Conspiracy, Court, The Covenant, Craft, Credo, Cross, David Cross, Cross 'n' Crazy, Cryptic Vision, Crystal Maze, Crystal Phoenix, Vedres Csaba, Curious Works, Curved Air, Cyan, Istvan Cziglan, D Sound, Daimonji, Damien Steele, Martin Darvill and Friends, Darwin's Radio, Darxtar, Alan Davey, Simon Davies, Dawnlights, Day Shift, Dead Soul Tribe, Death Organ, Degree Absolute, Deimos, Delta Cyphei Project, Deluc, Der Spyra, Deyss, DFA, DGM, Dialog, Different Trains, Difficil Equilibrio, Digital Ruin, Dilemma, Discipline, Djamra, Julius Dobos, Rudi Dobson, Tim Donahoe, Troy Donockley & Dave Bainbridge, Geoffrey Downes, Drahk Von Trip, Drama, Dreadnaught, Dream Aria, Dream Machine, The Dreaming, Drifting Sun, Sergey Dudin, Dulcimer, Dynamic Lights, Dyonisos, Earthling Society, Earthstone, East Wind Pot, Eat Static, Eccentric Orbit, Echolyn, Eden Burning, Edera, Edhels, Egdon Heath, Eldritch, Electric Outlet, Elegant Simplicity, Emerald, Emerson, Lake & Palmer, Keith Emerson & The Nice, E Motive, Empty Tremor, Alan Emslie, Enchant, The Enid, Roger Eno, Ensemble Nimbus, Epidermis, Epilogue, Roberto Erdesz, Er Malak, Michael Ernst, Eskaton, Evenfall, Event, Evergrey, Everon, Evolution, Exhibit A, Existence, Eyestrings, Ezra, F.H.C., Faith, Fancyfluid, Fantasmagoria, Fantasyy Factoryy, Farmakon, The Fellowship, Mike Figgis, Final Conflict, Finisterre, Finnegan’s Wake, Finneus Gauge, First Band From Outer Space, Fish, Fitzpatrick, David Fiuczynski, Flamborough Head, Flat 122, Flight 09, The Flower Kings, Fluxury, Focus, Fonya, For Absent Friends, Forest Stream, Forgotten Suns, Jack Foster III, Frágil, Framauro, Frameshift, Framework, Free Love, Freewill, Sally French, Frog, Frogflavor, Frogg Café, Peter Frohmader, Frost*, Fruitcake, Fugato Orchestra, The Future Kings Of England , The Fyreworks, The Gak Omek, Galahad, Galahad Acoustic Quintet, Galleon, Gandalf, Garden Wall , Julian Garner, Jerry Gaskill, TheGathering, Gecko’s Tear, Peter Gee, Gentle Giant, George Velvet, Gerard, Jim Gilmour, Ghosts Of Dawn, Gordon Giltrap, Glass, Glass Hammer, Gong, Good Authority, Tadachi Goto, Grace, Grand Stand, Grass, Gratto, Greenslade, Grendel, Grey Lady Down, The Guardian’s Office, Yngve Guddal And Roger Matte, The Guitar Orchestra, Trey Gunn, Steve Hackett, Hamadryad, Happy The Man, Gordon Haskell, Annie Haslam, Hatfield And The North, Hauteville, Hawkwind, Haze, Head Pop Up, Hecenia, Henry Fool, Heon, Steve Hillage, Steve Hillman, Tracy Hitchings, Roger Hodgson, Holy Lamb, House Of Spirits, House/Goodway, Steve Howe, Höyry-Kone , Gary Husband
